M33

M 33

Gwiazdozbiór               Trójkąt
Typ                                SA(s)cd
Rektascensja                  01h 33m 50,9s
Deklinacja                     +30° 39' 36”
Odległość                      2,92 ± 0,13 mln ly (895 ± 40 kpc)
Jasność obserwowana : +5,7m
Rozmiary kątowe          70,8' × 41,7'

Galaktyka Trójkąta (znana również jako Messier 33, M33, NGC 598) – galaktyka w gwiazdozbiorze Trójkąta, druga pod względem jasności galaktyka spiralna na niebie, po Galaktyce Andromedy. Zaliczana do Lokalnej Grupy Galaktyk, do której należy również nasza Galaktyka. Mając dobry wzrok, w sprzyjających warunkach uda nam się ją dostrzec gołym okiem. Jasność obserwowana tej mglistej plamki o rozmiarach 60' × 40' wynosi 5,7m, natomiast jasność absolutna -19m. Masa jej szacowana jest na 2,0×1010 M?. Rzeczywista średnica galaktyki to 60 000 lat świetlnych. Jest to galaktyka typu Sc i leży w odległości 2,9 miliona lat świetlnych (według aktualnych oszacowań).
Galaktykę prawdopodobnie odkrył Giovanni Hodierna przed 1654 rokiem. Niezależnie odkrył ją Charles Messier i umieścił w swoim katalogu 25 sierpnia 1764 roku.
Między innymi właśnie w tej „mgławicy spiralnej” (jak wtedy nazywano galaktyki), w roku 1924 amerykański astronom Edwin Powell Hubble odkrył bardzo słabe cefeidy niemal 18m i doszedł do przekonania, że wraz z mgławicami, w których się znajdują, muszą być bardzo odległe od naszej Galaktyki, i że są to właściwie inne galaktyki.
Galaktyka Trójkąta zawiera wyjątkowo dużo obszarów H II, rozrzuconych po luźnych ramionach spiralnych wokół centrum galaktyki. Niektóre z tych obszarów osiągają tak duże rozmiary, że należą do największych znanych miejsc formowania się nowych gwiazd. Najjaśniejsze z nich otrzymały własne oznaczenia w katalogu NGC i jego suplementach IC, np. NGC 588, NGC 592, NGC 595, NGC 604.
Galaktyka Trójkąta jest pierwszą galaktyką, poza Drogą Mleczną, w której odkryto wodę. Odkrycia dokonano w 1977 r. za pomocą radioteleskopu w Effelsbergu.

NGC 604 – wielki obszar H II w Galaktyce Trójkąta (Messier 33) znajdującej się w gwiazdozbiorze Trójkąta. Odkrył go William Herschel 11 września 1784 roku.
Jest to drugi pod względem masy (po 30 Doradus) obszar H II w Grupie Lokalnej Galaktyk – łączną masę zanurzonych w nim gwiazd szacuje się na około 160 tysięcy mas Słońca. Średni wiek tych gwiazd to ok. 4 miliony lat. Procesy gwiazdotwórcze w tym rejonie trwają do tej pory. W NGC 604 znajduje się kilka asocjacji masywnych gwiazd rozrzuconych po obszarze o średnicy ok. 200 parseków. Rejon zdominowany jest przez gromadę zawierającą ok. 200 gwiazd typu OB.

M33 X-7 – rentgenowski układ podwójny odkryty w 2007 roku, odległy o około 3 miliony lat świetlnych. Składa się z czarnej dziury o masie gwiazdowej i masywnej niebieskiej gwiazdy. Znajduje się w Galaktyce Trójkąta (M33) w Gwiazdozbiorze Trójkąta.
Masa czarnej dziury w układzie X-7 jest około 15,7 razy większa od masy Słońca i w momencie odkrycia była ona najdalszą znaną, a zarazem najcięższą czarną dziurą o masie gwiazdowej. Obecnie istniejące teorie nie potrafiły wyjaśnić w jaki sposób mogła powstać czarna dziura tego typu o tak znacznej masie – czarne dziury o masie gwiazdowej mają masę poniżej 10 mas Słońca.
Drugi obiekt w systemie to gwiazda ok. 70 razy cięższa od Słońca, jest to najcięższa znana gwiazda w tego typu układzie podwójnym. Gwiazda ta ma jednak mniejszą jasność niż podobne gwiazdy o zbliżonej masie. Czarna dziura i gwiazda krążą wokół wspólnego środka masy po bardzo ciasnych orbitach o okresie 3,45 dnia.
W 2010 zespół naukowców z Northwestern University, pod kierownictwem Franceski Valsecchi przedstawił teorię powstania tego nietypowego układu. Według niej początkowo w układzie istniały dwie gwiazdy o masach ok. 100 (przodek obecnej czarnej dziury) i 30 mas Słońca krążące po ciasnych orbitach. Większa i masywniejsza gwiazda zaczęła tracić swą otoczkę wodorową na rzecz tej mniejszej, w końcu utraciła jej większość, stając się tzw. gwiazdą Wolfa-Rayeta, reszta otoczki została wypromieniowana w postaci wiatru gwiazdowego aż do odsłonięcia helowego jądra. W końcu, po wypaleniu się lżejszych pierwiastków gwiazda zapadła się wskutek własnej grawitacji, w wyniku czego powstała czarna dziura, która z kolei zaczęła przechwytywać wiatr gwiazdowy ze swego znacznie większego już towarzysza, co doprowadziło do silnej emisji promieniowania X. Orbity uległy jeszcze większemu zacieśnieniu. Gwiazda, która była początkowo mniejsza urosła znacznie i stała się wielokrotnie większa i cięższa od drugiego składnika układu, ale pozostała stosunkowo „ciemna”, gdyż dodatkowa masa nie spowodowała dramatycznych zmian szybkości reakcji nuklearnych w jej jądrze.
Zdaniem naukowców z Northwestern University obserwowane współcześnie układy podwójne, w których skład wchodzi gwiazda Wolfa-Rayeta oraz masywny gwiezdny towarzysz, reprezentują wczesne stadium procesu, który doprowadził do powstania układu M33 X-7.

No, trochę mi szkic nie wyszedł, problemem jest "ulotność" obiektu i jego duży rozmiar.